Mae bywyd yn wahanol ar ôl seicosis ond nid yw’n dod i ben

“Helo, rydyn ni yma o Headroom. A allwn ni ddod i mewn?“

Dyna’r tro cyntaf i mi ateb y drws yn dilyn tair wythnos yn Hafan y Coed yng Nghaerdydd, y tro cyntaf i mi siarad â rhywun yn curo ar fy nrws. Roeddwn i’n ofnus, pwy oedd y bobl hyn a beth oedden nhw ei eisiau? Beth yw Headroom?

Dysgais lawer am Headroom ers hynny. Bywyd yn gyffredinol, hefyd. Mae yna dros dair blynedd ers i mi gael seicosis. Ar y dechrau, roedd yr adferiad yn anodd – byddwn i’n gwneud popeth fy hun, hyd yn oed os nad oeddwn yn ddigon da i wneud hynny. O symud i’r Almaen chwe mis wedyn, cau pobl agos i ffwrdd; rwy’n cofio hyd yn oed beicio dros 10 milltir i nôl pâr o gwpanau cawl o ogledd Caerdydd unwaith. Fe wnes i feicio i lawr tri set o risiau nad oeddwn yn eu gweld a bron i mi gael damwain.

Roeddwn i’n meddwl bod y gwaethaf yn mynd i ddigwydd. Ni ddigwyddodd, ond mae’r atgofion am anobaith yn aros.

a woman holding a hot cup of chai with both hands. You can see the back of her head with her auburn hair half clipped back and she is wearing cosy socks on her feet stretched out in front of her.

Dydw i ddim yn meddwl am yr amseroedd hynny gymaint mwyach. Rwy’n ymarfer hunan-ofal yn weddol aml, ac er bod pethau’n bell o fod yn berffaith, maen nhw’n sefydlog. Mae’r feddyginiaeth yn galed, ond rwy’n sefydlog. Mae’r ennill pwysau yn rhwystr enfawr, ond, rwy’n sefydlog. Sefydlogrwydd oedd yr un ffactor a oedd wedi fy osgoi am flynyddoedd yn dilyn y seicosis a chyfnodau eraill yn yr ysbyty.

Wedi dweud hynny, cyflawnais lawer wedyn ac yn ystod y cyfnod pan oeddwn yn sâl: Cefais radd dosbarth cyntaf a chynhaliais berthynas dwy flynedd a hanner. Perfformiais yn Llundain gyda’r London Sinfonietta, ensemble cerddoriaeth fodern blaenllaw a rhywfaint o gerddoriaeth i’r BBC, hefyd. 

Roeddwn wedi dweud wrth fy hun,

“Dim ond oherwydd bod bywyd yn teimlo’n wahanol bydd dy lif yn newid, ond ni fydd yn mynd”.

Yn ddiweddar, darganfyddais fod gan frawd fy ffrind seicosis a achosir gan alcohol, a elwir fel arall yn syndrom Korsakoff. Fe ddaeth â llawer o atgofion yn ôl ond, fe wnaeth i mi fyfyrio ar ba mor bell rydw i wedi dod.

Nid oes gennyf rithiau o fawredd mwyach, yn byw bywyd eithaf prysur ond eto ymlaciol. Nid wyf bellach yn dioddef o baranoia a theimladau o erledigaeth, yn lle hynny, mae gennyf atgofion melys am yr holl bobl a’m helpodd i gyrraedd y pwynt hwn. Nid wyf yn teimlo’n anghysylltiedig i raddau annormal, er bod y meddyginiaethau yn cyfrannu at fywyd gyda llai o ‘risg’ a gweithredu. Nid wyf yn byw mewn cyfnod prodromal* o fywyd drwy’r amser, a oedd yn galed ac arweiniodd at beidio â choginio a hylendid gwael. Gallaf nawr gadw swydd, gallaf gael perthnasoedd. Gallaf fod.

closeup of woman holding a guitar

Rwy’n dod oddi ar y feddyginiaeth fis nesaf. Mae fy nyheadau yw cynyddu fy oriau yn y gwaith, ffurfio perthynas agosach gyda fy myfyrwyr (rwy’n athro cerddoriaeth peripatetig), dod o hyd i berthynas ddibynadwy, chwarae’r gitâr gyda fy hobïau a pherfformio gyda’r gerddorfa ffilharmonig leol ar offerynnau pres.

Mae bywyd yn wahanol am gyfnod ar ôl seicosis. Ni fyddwch yn teimlo fel eich hun ac efallai y bydd rhwygiadau yn eich bywyd. Efallai y bydd yn teimlo’n wag neu’n ddigalon. Nid yw’n dod i ben, serch hynny. Efallai eich bod yn berson dyfnach oherwydd hynny. Efallai y byddwch chi’n fwy empathig.

Gall camgymeriadau eich gwneud yn fwy cyflawn a’ch helpu i ddechrau sgwrs gyda rhywun a allai fod ei angen. Os nad ydych erioed wedi gwneud camgymeriad, ni wnaethoch chi erioed gerdded eich llwybr yn y lle cyntaf.

Mae Beth yn gerddor ac athrawes gerddoriaeth sy’n byw yng Ngorllewin Sussex ers diwedd 2023.


  • Mae Headroom yn gweithio gyda phobl ifanc rhwng 14 a 25 oed sy’n profi eu pennod gyntaf o seicosis. Mae’n dîm amlddisgyblaethol sy’n darparu gwasanaeth drwy bartneriaethau gyda Barnardo’s a CAMHS (Gwasanaethau Iechyd Meddwl Plant a’r Glasoed). Mae’r tîm yn canolbwyntio ar weithio gyda phobl ifanc, eu teuluoedd, eu cyfoedion, a’r gymuned i sicrhau adferiad personol a chyfranogiad cymdeithasol yn dilyn seicosis.
  • *Seicosis prodromal yw cam cynnar seicosis, a nodweddir gan newid graddol ym meddyliau, canfyddiadau, ymddygiadau a gweithrediad person. Gall bara o ychydig ddyddiau i tua 18 mis.